Jak nazwać to uczucie?

Czy kojarzycie to uczucie, które pojawia się w momencie, gdy przypomnimy sobie o jakimś głęboko zakorzenionym wspomnieniu? Dla każdego może to być coś innego: wakacje na wsi u ukochanych dziadków, pierwsza jazda rowerem, melodia przejeżdżającej budki z lodami, dźwięk czołówki Muminków czy też przywołanie smaku gumy balonowej w kulkach… Dla każdego zjawisko to pojawia się pod inną postacią, jednak zawsze zachowuje ta samą nazwę: nostalgia. Jest to niepozorne, ale niezwykle ciekawe i według mnie, najmniej zrozumiane przez nas uczucie.

Jednak co było “przed nostalgią”?

Początkowo uznawano ją za chorobę, w dodatku dotykającą zwłaszcza szwajcarskich żołnierzy przebywających zbyt długo na emigracji. Dlaczego akurat szwajcarskich? Niektórzy lekarze wojskowi sugerowali, że nostalgię powoduje nieustanne dzwonienie krowich dzwonków w Alpach, które uszkadza błony bębenkowe i mózgi rekrutów.

Przełomowe dla zrozumienia tego uczucia były głównie dwa odkrycia. Nostalgię najpierw łączono z miejscem, a nie z czasem, zrównując ją z tęsknotą za domem. Drugim błędem, który naprawił Fred Davis w 1979r. Było rozpatrywanie jedynie z negatywnej strony porównując ją z melancholią czy nawet wczesna fazą depresji. Jednak nie jest ona żadnym z wymienionych stanów. Pełni wyjątkowo ważną funkcję w naszym życiu i -niestety jak wiele rzeczy w dzisiejszych czasach- jest zagrożona.

Definicja mówi nam, że nostalgia to sentymentalna tęsknota, lub przywiązanie do jakiegoś okresu z przeszłości, najczęściej jest to dojrzewanie (10-20 rok życia). Właśnie wtedy formuje się wiele naszych najsilniejszych i najważniejszych wspomnień – pierwsze randki, wyjazdy, stresujące egzaminy, różne sukcesy i porażki. Tym wydarzeniom towarzyszą silne emocje, a emocje uczestniczą w procesie tworzenia wspomnień. Nie są one jednak wiernym zapisem tego, jak rzeczy wyglądały w przeszłości. Zwykle idealizujemy przeszłość, jak mawiali Rzymianie: Memoria Praeteritorum Bonorum.

“Przeszłość jest zawsze miłym wspomnieniem”

Wbrew pozorom przeszłość w naszych głowach jest znacznie bardziej plastyczna niż sądzimy. Wydaje nam się prosta z prostego powodu- po prostu wiemy jak się skończy. Pomimo, że nostalgię najczęściej odczuwamy w stosunku do dojrzewania i dzieciństwa, można ją czuć do każdego etapu naszego życia (a nawet do czegoś, czego w ogóle nie przeżyliśmy).

 

Co wywołuje to uczucie?

Czynnikiem, który kształtuje nostalgię jest zmiana otoczenia oraz zmiana wewnątrz nas. Stajemy się nostalgiczni w momentach przejściowych (zmiana szkoły, pracy). Ludzie bardzo często paradoksalnie w chwilach wymagających uwagi i skupienia na teraźniejszości wracają do wspomnień i pozytywnych chwil. Zmiany narzucane z zewnątrz powodują w nas stres, ponieważ nie możemy ich kontrolować. Co jeszcze może wpłynąć na pojawienie się tego uczucia? Samotność. Choć nie mamy całkowitej pewności czy za falą samotności stoi Internet, jednak pandemia i izolacja prawdopodobnie pogorszyły tą sytuację.

W odczuwaniu nostalgii nie chodzi tylko o pozytywne wracanie do starych dobrych czasów, ale o porównanie ich z tym, co jest dziś, a dokładniej porównanie tego kim byliśmy, a kim jesteśmy.

Czyli nostalgia to prospołeczne uczucie sentymentu do ważnego i odległego okresu w naszym życiu, które odczuwamy mocniej w czasach stresu, samotności czy zmian. Poprawia nasz nastrój, poczucie własnej wartości, a także skłania do refleksji nad pytaniem “kim jesteśmy?” i “jaki jest sens naszego życia?”.

Pamiętajcie, żeby nie wyciągać zbyt pochopnych wniosków. Ponieważ wnioski są jak wspomnienia i najlepiej gdy dojrzewają powoli i w spokoju.

 

Zredagowała Paulina Chmiel 1LEO
Na podstawie podcastu Rafała Masnego Nostalgia nie jest tym, czym myślisz!